autorka: Joanna Wituszyńska
Dziś stres jest wszechobecny, właściwie z kim nie rozmawiamy, to zwykle w końcu usłyszymy słowo o przeżywanym stresie z różnych powodów. Może być on wywołany sytuacją rodzinną, zawodową lub towarzyską. Mamy stres w związku z wychowaniem dzieci, z podejmowaniem wyborów życiowych, z podejmowaniem różnych decyzji od zakupów po wybór pracy czy formy kształcenia, z trudną sytuacją w miejscu pracy nie mówiąc już o wyborze partnera życiowego. Nie jest łatwo żyć…
Większość z nas dobrze sobie radzi z codziennym stresem, mamy swoje wypróbowane sposoby i umiejętności, które świetnie działają. Kłopot zaczyna się wtedy, kiedy stresu jest za dużo, kiedy przekracza nasze możliwości radzenia sobie, kiedy jest silny lub trwa długo bez przerwy. Stres mogą powodować dramatyczne wydarzenia (np. katastrofy), obejmujące całe grupy społeczne, problemy lub zagrożenia dotyczące jednej lub kilku osób, ale także drobne, codzienne uciążliwości (jak np. hałas czy palenie papierosów). Możemy odczuwać stresory psychiczne takie jak obawa, że nie sprostamy postawionym nam wymaganiom, utracimy kontrolę, czujemy się bezsilni. Duży wpływ mają na nas tzw. stresory społeczne takie jak konflikty, izolacja, strata bliskich czy mobbing.
W roku 1967, dwaj psychiatrzy Thomas Holmes oraz Richard Rahe ogłosili nową koncepcję stresu, bazującą na pojęciu stresora. Holmes i Rahe opracowali skalę 43 wydarzeń życiowych, które najsilniej wpływają na naszą psychikę i zdrowie. Przypisali oni każdemu odpowiednią wartość umowną jednostek stresu w skali od 0 do 100. Oto 16 pierwszych pozycji:
- Śmierć współmałżonka (100)
- Rozwód (73)
- Separacja małżeńska (65)
- Pobyt w więzieniu (63)
- Śmierć bliskiego członka rodziny (63)
- Zranienie ciała lub choroba (53)
- Zawarcie małżeństwa (50)
- Zwolnienie z pracy (47)
- Pogodzenie się ze skłóconym współmałżonkiem (45)
- Przejście na rentę lub emeryturę (45)
- Choroba w rodzinie (44)
- Ciąża (40)
- Kłopoty w pożyciu seksualnym (39)
- Powiększenie się rodziny (39)
- Rozpoczynanie nowej pracy zawodowej (39)
- Zmiany w dochodach finansowych (38)
Dla naszego zdrowia i zadowolenia idealny jest stres o średnim natężeniu. Zbyt dużo lub zbyt mało stresu prowadzi do spadku naszej efektywności. Kiedy stajemy się nerwowi, czujemy że żyjemy w pośpiechu i mamy problemy z koncentracją to prawdopodobnie są to oznaki nadmiernej aktywności czyli być może zbyt dużej dawki stresu. Kiedy czujemy się znudzeni i zmęczeni to być może wskaźnik, że mamy za mało aktywności w życiu.
O tym, czy człowiek odczuwa stres, decyduje jego indywidualna ocena, nasze cechy wrodzone, doświadczenie, nastawienie, osobowość i nasze strategie radzenia sobie z trudnymi sytuacjami mają wpływ na postrzeganie sytuacji stresowych. Np. osoby, które w dzieciństwie przeszły wiele trudnych momentów a nawet traum związanych z nadużywaniem alkoholu, alkoholizmu czy przemocą ze strony rodziców, będą dłużej znosiły trudne i stresujące sytuacje od osób, które takich doświadczeń w dzieciństwie nie miały. Można powiedzieć, że zostały w pewnym sensie „przyzwyczajone” do znoszenia stresujących wydarzeń, co nie oznacza, że skutki tych wydarzeń są dla nich mniej odczuwalne.
Czy stres działa na nas czy nie decyduje o tym przede wszystkim to jak postrzegamy możliwość kontrolowania stresora, czy jest on dla nas przewidywalny i jakim jest wyzwaniem dla naszych własnych ograniczeń. Pod wpływem stresu często popełniamy te same błędy, to normalne, że sięgamy wtedy po stare wzorce zachowań, „wchodzimy w tzw. stare buty”, tę sytuację można zauważyć podczas kłótni małżeńskich czy pary. Rosnące napięcie i brak odprężenia powodują, że nie potrafimy odpocząć a nawet wyrzekamy się działań, które mogą nas zrelaksować. W ten sposób zaczynamy się kręcić w kółko doprowadzając siebie do krańcowego wyczerpania. Nie zniechęcajmy się! Świadomość i uważność, o której za chwilę napiszę więcej pomogą nam coraz lepiej radzić sobie ze stresem. Kluczowym czynnikiem jest siła naszej psychiki przejawiająca się m.in. tym, że potrafimy korzystać z własnych zasobów psychofizycznych.
Profesor Henry Dreher, który zajął się stresem całościowo, zebrał doświadczenia i wyniki badań wielu amerykańskich naukowców. Opracował zbiór cech i postaw, które sprzyjają odporności na stres. Profesor Aleksander Teisseyre z Instytutu Psychoimmunologii dodaje jeszcze jedną ósmą cechę: uważność – czyli bycie tu i teraz, pochodzi ona od Johna Kabat – Zina, który od wielu lat pomaga ludziom w radzeniu sobie ze stresem.
Henry Dreher sumę tych wszystkich cech, postaw i zachowań nazywa „osobowością silną immunologicznie”.
Przedstawię teraz osiem cech decydujacych o zdrowiu:
Cecha 1. Wrażliwość na sygnały wewnętrzne
Osoby, które rozpoznają sygnały z ciała i umysłu takie jak: ból, smutek, zmęczenie, złe samopoczucie, gniew, dyskomfort i przyjemność lepiej sobie radzą psychicznie z trudnościami i są zdrowsi.
Cecha 2. Zdolność do zwierzeń
Osoby, które ujawniają swoje sekrety, urazy i uczucia względem samych siebie i innych mają zdrowszą psychikę i znacznie rzadziej chorują.
Cecha 3. Siła charakteru
Osoby, które posiadają w cechach swojego charakteru takie elementy jak: zaangażowanie (aktywność, żywe związki z ludźmi), kontrolę(poczucie, że mamy wpływ na jakość swojego życia, zdrowia i sytuację społeczną) i wyzwanie(traktujemy sytuacje stresujące jako możliwość do korzystnych zmian) także rzadziej chorują i lepiej sobie radzą psychologicznie.
Cecha 4. Asertywność
Osoby, które wyrażają swoje uczucia i potrzeby, łatwiej opierają się chorobom immunologicznym takim jak np. reumatoidalne zapalenie stawów.
Zauważono także, powiązanie między siłą immunologiczną a zdolnością odnalezienia sensu życia w stresujących okolicznościach.
Cecha 5. Tworzenie związków opartych na miłości
Osoby, które posiadają silną motywację do tworzenia związków opartych na miłości i zaufaniu mają bardziej aktywne systemy immunologiczne i mniej chorują.
Cecha 6. Zdrowe pomaganie
Osoby zaangażowane w pomaganie innym uzyskują korzyści nie tylko w sferze psychicznej czy duchowej, lecz także w sferze fizycznej i mniej chorują.
Cecha 7. Wszechstronność i integracja
Osoby, których osobowość posiada różnorodne aspekty, rozumiem to także jako osoby charakteryzujące się większą elastycznością mają większe poczucie własnej wartości, są odporniejsi na stres i choroby.
Cecha 8. Uważność – skupiony umysł
Trening skupionego umysłu znacznie pomaga w radzeniu sobie ze stresem, bólem i chorobą, zwiększa większa szanse na wyzdrowienie i sprzyja rozwojowi człowieka.
Świadomość co pomaga w stresie jest niezwykle ważna, bo możemy zastanowić się co warto rozwijać w sobie, aby żyć jeszcze bardziej godnie, zdrowiej i szczęśliwiej.
Źródła:
„The Immune Power Personality: 7 Traits You Can Develop to Stay Healthy” Henry Dreher; „Nowe spojrzenie na stres” Aleksander Teisseyre, „Tyrania wyboru” Renata Saleci; „Stres, mobbing i wypalenie zawodowe” Sven Max Litzke, Horst Schuh,
Post Co decyduje o zdrowiu i jak lepiej sobie radzić ze stresem. pojawił się poraz pierwszy w CAPRA.